Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học do tác giả Hoàng Phê chủ biên, sáng suốt nghĩa là có khả năng phán đoán để ứng xử sao cho có lợi nhất, tránh những hành động, thái độ không nên; Kẻ ngu không đủ trí, không biết xét đoán. Cho nên, nói đến khôn-dại tức là nói đến khả năng và hành vi của con người, nghĩa là ở đâu có con người thì ở đó có khôn và dại. Cụ Trần Tế Xương từng có thơ: Thế gian chạy theo nói bậy/ Biết ai dại, biết ai khôn?

Hình minh họa

Nói đến khôn – dại không kể chuyện, có những câu chuyện nổi tiếng như mấy ông quan to, chức lớn cũng không tránh khỏi vòng vây của kẻ ngu – trí, có những ông cố cả đời chửi bới, mở mặt cho thiên nhiên. .. nhưng không hiểu sao xui xẻo quỷ quyệt lại có thể ngu như vậy, không những mất hết tước vị mà còn bị trừng phạt đủ thứ tội lỗi. Khi họ chưa được đưa ra ánh sáng công cộng, mọi người đều khen ngợi họ thông thái và khen họ là người tốt. Vâng, nó khôn lắm, nếu không sao các anh diễn hay thế, khi chưa có chức, quan to, chức lớn, bộ trưởng, bí thư, chủ tịch tỉnh, tướng tá, tá… thế đấy, sao các anh? các bác giống nhau quá, mỗi lần đứng diễn đàn phát biểu theo nghị quyết, bài giảng chống tham nhũng bình tĩnh nói hay lắm, cháy nhà mới có chuột xuất hiện phải không các bác? nói một đằng, làm một nẻo.

Có người cho rằng “dân mình ngu đến mức đưa hối lộ cho quan chức, làm hại cán bộ, gây khó khăn cho công tác phòng, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước”? Ôi, hóa ra “dại” làm hư “quýt”, chắc những cán bộ, công chức đó phải chịu pháp luật lao động?

Chẳng thế mà trong lớp thạc sĩ Quản lý xã hội, cô giáo dạy môn phòng chống tham nhũng, sau khi giải thích một chút lý thuyết về môn học, cô chuyển sang phần trao đổi với sinh viên về chủ đề Phòng chống tham nhũng. Chính vì vậy, lớp học trở nên sống động với chủ đề được coi là “nóng” trong xã hội, học sinh được tự do bày tỏ quan điểm của mình về những biểu hiện của tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong xã hội hiện nay. Hầu hết các học viên đều cho rằng, Đảng và Nhà nước ta trong thời gian qua đã đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, quan liêu, tham ô và đạt được những kết quả đáng ghi nhận, được nhân dân đồng tình chia sẻ, nhưng bên cạnh những kết quả tích cực đó, tình trạng tham ô, tham ô vẫn diễn biến phức tạp. , có nhiều biểu hiện tinh vi và khó phát hiện hơn, nhất là nạn tham nhũng vặt gây nhức nhối. Các lĩnh vực tài nguyên, đất đai, xây dựng, giao thông vẫn là những lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ tham nhũng, lãng phí. Ngoài ra, tham nhũng trong đầu tư công, mua sắm công gần đây đã được phát hiện trong một số lĩnh vực y tế, giáo dục, v.v.

Không khó để các học viên được yêu cầu chỉ ra những hành vi tham nhũng tiêu cực trong xã hội. Dù còn những điều ngại không nói ra nhưng ai cũng hiểu và coi đó là những vấn đề tế nhị, nhạy cảm, nhất là công tác cán bộ trong các cơ quan công quyền nhà nước như vấn đề tham quyền, tổ chức quản lý, chạy chức, chạy lọt tội phạm. . Nhưng các học viên vẫn chỉ ra rằng, không thiếu lĩnh vực nào không có tiêu cực lãng phí, chỉ là mức độ tinh vi nhiều hay ít. Đảng ta, trung thành với Văn kiện Đại hội Đảng nhiều khóa liên tiếp khẳng định tham nhũng là “quốc nạn”, là “giặc nội” và kiên quyết lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao vấn đề phòng, chống tham nhũng.

Chủ đề thảo luận không có gì mới, vấn đề chống tham nhũng, tham ô hàng ngày vẫn được báo chí, truyền thông nói đến, sẽ không có gì đặc sắc cho đến khi tạo ra quan điểm cho rằng “dân ta ngu quá”. “. không đưa hối lộ cho cán bộ, quan chức làm hư cán bộ, gây khó khăn cho công tác phòng, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước. Nếu nói như thầy: “dân ta ngu”. Vậy ai là người thông minh ở đây? Trong quan hệ giữa cán bộ và nhân dân, chẳng phải cán bộ và cán bộ phải khôn ngoan sao?

Không chỉ vấn đề hối lộ và tham nhũng, có lẽ bất cứ điều gì có thể liên quan đến khôn và dại, cũng như cuộc đấu trí của khôn và dại… chẳng hạn chuyện khôn và dại nơi công sở cũng đa chiều. Anh bạn kể, ở cơ quan anh có một ông sếp luôn cho rằng mình tài ba, khôn ngoan hơn người, hễ nhân viên nào góp ý gì hay gì là ông ta có thái độ dè dặt, coi thường, nhân viên nói gì hay gợi ý ra sao, anh ta đã biết, anh ta không muốn ai dạy anh ta sự khôn ngoan. Anh luôn cho mình là đúng, ý mình là “ý trời”, một khi ông chủ đã muốn điều gì thì nhất quyết không thay đổi, bảo thủ đến cực đoan.

Anh bạn tôi kể, khi công ty anh họp, anh hầu như độc thoại, học đời, nhưng ít ai dám có ý kiến ​​hay ý kiến ​​gì, hầu hết cán bộ công nhân viên đều hiểu có ý kiến ​​thì không giải quyết được gì, nếu có ý kiến ​​thì cũng chẳng giải quyết được gì. không khéo không phải đầu cũng không phải tai, thà im lặng còn hơn. Nếu ai đó có phát ngôn thì nói vài câu vô nghĩa cho vui thôi, chứ sao “kiếm sơn đốt đàn” thì lựa chọn im lặng được cho là khôn ngoan và vẫn là lựa chọn của nhiều người. Cũng bởi vì mà sếp lúc nào cũng chỉ thích khen, nghe một chiều mà không chịu nghe những điều sai trái, nếu ai nói ngược lại thì ai cũng bị cho là “ngu”, đằng nào cũng bị bắt nạt. Chính vì vậy, hầu hết nhân viên công ty đều chọn cách hành xử “khôn ngoan” theo câu thành ngữ “bầu thì tròn, điếu thì dài”. Cũng may cơ quan bạn tôi là môi trường công ty, công ty gia đình quản lý, nhưng cái kiểu bảo thủ của sếp đó, của cơ quan nhà nước đó thì thật là tệ và mất dân chủ.

Có biết bao câu chuyện khôn và dại mà chúng ta bắt gặp hàng ngày, người ta kể về đứa trẻ chơi khôn và dại; chụp ảnh tự sướng ở những nơi nguy hiểm; quay video, phát tán hình ảnh dâm ô, chửi bậy lên mạng xã hội để câu view, câu like; Chuyện không tại chức cho đến hành vi hối lộ, tham nhũng của cán bộ, quan chức… Tuy nhiên, mới biết, trí – dại thường chỉ được phàn nàn sau khi những sự việc, hành vi đã xảy ra. Tuy nhiên, nếu mỗi cá nhân có ý thức giữ mình trước những chuẩn mực đạo đức xã hội, sống và làm việc luôn tuân theo các quy định của pháp luật thì bản thân mỗi người sẽ không bị vướng vào kiêu – ngạo, hám lợi.

Chữ khôn – dại tưởng chừng chỉ dùng để khen hay chê một cá nhân nào đó, nhưng cũng thật phức tạp, đúng là ở đời không biết đâu là dại, đâu là khôn, trăm năm mới khôn . – sự ngu ngốc Trong cuộc sống, bạn trải nghiệm tất cả những điều tốt và xấu. Tôi xin mượn đôi dòng của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm để thay cho lời kết của bài viết này, “Ở đời chỉ có kẻ ngu mới khôn/Dại chớ dại cũng chớ khôn/Khôn ngoan có ích chi, Đừng để kẻ ngu / Kẻ dại nắm giữ số phận của mình, đừng tranh cãi với người khôn / Người khôn mà hiểm độc là khôn / Kẻ ngu mà hiền là dại.