Hệ thống hòa bình Versailles được thông qua tại Hội nghị Versailles (1919 – 1920) đã không làm hài lòng tất cả những người chiến thắng và do đó đã chia rẽ nội bộ các quốc gia này thành những quốc gia bất mãn và hài lòng.

Hiệp ước quan trọng

Ngay cả ở Hoa Kỳ, Hệ thống Hiệp ước Versailles đã không được Thượng viện Hoa Kỳ, vốn do đảng Cộng hòa chiếm ưu thế, thông qua. Đặc biệt, khi Warren Gamiliei Harding được bầu làm tổng thống (4/3/1921), ông bắt đầu thực hiện chính sách đối ngoại nhằm nâng cao vị thế của Hoa Kỳ trong các vấn đề quốc tế.

Lễ ký hiệp ước Versailles

Trước tình hình đó, ngày 25-8-1921, Mĩ kí hoà ước riêng với Đức. Tháng 11-1921, Mĩ mời 8 nước Anh, Pháp, I-ta-li-a, Bỉ, Hà Lan, Bồ Đào Nha, Nhật Bản, Trung Quốc tham gia Hội nghị Oa-sinh-tơn. Phái đoàn do những nhân vật nổi tiếng dẫn đầu: phái đoàn Anh là bá tước Balfour, phái đoàn Pháp là Briand và Sarraut, phái đoàn Mỹ là Hughes…

Các quyết định quan trọng nhất của Hội nghị Oasinhtơn tập trung vào Hiệp ước bốn nước, Hiệp ước chín nước và Hiệp ước năm nước.

Ngày 3-12-1921, Mỹ, Anh, Nhật, Pháp ký Hiệp ước 4 nước “cùng bảo đảm không xâm lược các đảo thuộc địa ở Thái Bình Dương”. Đây chỉ là sự khẳng định lại về mặt pháp lý việc phân chia các thuộc địa đã được tiến hành tại Hội nghị Versailles cho phù hợp với tình hình mới. Nhân cơ hội này, Mỹ gây áp lực buộc Anh không gia hạn Hiệp ước đồng minh Anh – Nhật (ký năm 1902) nhằm tiếp tục cô lập Nhật Bản.

Giới cầm quyền Trung Quốc lúc đó đã chấp nhận các điều khoản và Mỹ là bên hưởng lợi lớn nhất vì Mỹ đã nắm bắt cơ hội vươn lên dẫn đầu về công thương nghiệp, có thể loại trừ các đối thủ Trung Quốc bằng cuộc cạnh tranh bình thường không đổ máu. Hiệp ước 9 nước cũng thể hiện rõ sự cấu kết giữa các nước đế quốc nhằm chống lại phong trào giải phóng dân tộc ở Trung Quốc và các nước châu Á lúc bấy giờ.

Thế giới bất ổn hơn

Cùng ngày 6 tháng 2 năm 1922, 5 cường quốc (Mỹ, Anh, Nhật, Pháp, Ý) sau những cuộc giao tranh ác liệt đã ký Hiệp ước giới hạn vũ khí và hải quân, nhằm điều chỉnh tỷ lệ lực lượng hải quân. Quốc gia. Vì vậy, Mỹ và Anh có quyền bình đẳng đối với tàu chiến có trọng tải 525.000 tấn; Nhật Bản – 315.000 tấn; Pháp và Ý 175.000 tấn. Các nước cũng quy định tỷ lệ của hai loại tàu sân bay và tuần dương hạm.

Như vậy, lực lượng hải quân của các nước này không những được duy trì mà còn được tăng cường. Tuy nhiên, Nhật Bản và Pháp không hài lòng, bởi vì Nhật Bản đứng sau Mỹ và Anh, và Pháp đứng sau Nhật Bản. Anh mất quyền bá chủ trên biển và quy tắc cũ rằng hải quân Anh phải bằng hải quân của các nước mạnh thứ hai và thứ ba trên thế giới cộng lại đã không còn (tỷ lệ mới là 5-5-3-1). .

Hội nghị Oasinhtơn hoàn toàn có lợi cho Mỹ, trong khi Anh phải đồng ý từ bỏ nguyên tắc “sức mạnh quân sự kép” có từ năm 1914, theo đó hải quân Anh nên có một hạm đội ngang bằng với hai hạm đội lớn nhất và hùng mạnh nhất. hợp lại, đồng thời phải hủy bỏ liên minh Anh-Nhật.

Từ đây, hải quân Mỹ sánh vai với Anh và vượt Nhật. Mỹ cũng có thể thâm nhập thị trường Viễn Đông và Trung Quốc thông qua chính sách “mở cửa”. Với hệ thống hiệp ước Washington, Mỹ đã giải quyết các lợi ích của mình bằng cách tạo ra một khuôn khổ trật tự mới ở châu Á-Thái Bình Dương do Mỹ thống trị.

Kết hợp với Hệ thống Hiệp ước Versailles, các hiệp ước của Hội nghị Washington đã tạo ra Hệ thống Versailles-Washington. Đây là trật tự thế giới mới do chủ nghĩa đế quốc thiết lập, trong đó ba cường quốc Anh, Pháp, Mỹ có lợi thế lớn nhất và “7/10 dân số thế giới đang ở trong tình trạng nô lệ” theo cách nói của Lênin. .

Trong phe đế quốc cũng chia thành hài lòng và không hài lòng với hệ thống này, tạo mầm mống cho các cuộc xung đột quốc tế trong tương lai.

Nguyễn Phong