• Masuo Baso (Mastuo Bashoo, 1644 – 1694) là một nhà thơ lớn của Nhật Bản, sinh ra ở tỉnh Iga (nay là tỉnh Mie).
• Gia đình anh thuộc tầng lớp võ sĩ hạ đẳng
• Khoảng năm 28 tuổi, ông chuyển đến Edo (Tokyo) sinh sống và viết thơ Haiku với bút danh Baso.
• Trong mười năm cuối đời, ông đã đi khắp đất nước để viết du ký và làm thơ haiku. Ông qua đời ở Osaka ở tuổi 50.

• Mỗi bài có số từ rất ít; khoảng 17 âm tiết
• Bài thơ tứ tuyệt: ghi lại một phong cảnh với một số sự vật cụ thể… từ đó gợi lên một cảm xúc hay suy nghĩ nào đó.
• Tiếng thứ tư: từ chỉ thời gian, mùa
• Thấm đẫm tinh thần Thiền tông và văn hóa phương Đông: con người và vạn vật có mối quan hệ mật thiết với nhau, đặc biệt là vật chất hóa.
• Gợi mà không tả, tượng trưng, ​​tưởng tượng, thầm lặng, kín đáo.

Xứ Sở Mười Mùa Sương Mù.

Về quê nhìn lại

Edo là quê hương của tổ tiên

• Đoạn thơ thể hiện tình cảm gắn bó, gần gũi với nơi mình đang ở
• Baso đến từ Mie và sau 10 năm sống ở Edo, anh trở về thăm quê hương. Chính khi trở về quê hương, anh chợt nhận ra rằng Edo cũng gần gũi như quê hương của mình.

Đỗ quyên hót ở thủ đô mà nhớ thủ đô

• Bài thơ thể hiện nỗi buồn, sự tiếc thương về thời gian, về kỉ niệm đã qua
• Baso sống ở thủ đô Tokyo từ thời trẻ, sau đó đến Edo. Hai mươi năm sau, cuối đời, ông trở lại, nghe tiếng chim Đỗ Quyên giữa thủ đô hôm nay mà nhớ thủ đô xưa, thủ đô một thuở.

Giọt nước mắt nóng chảy trên tóc mẹ sương thu

• Bài thơ mang đến cho người đọc những cách hiểu khác nhau, nhưng dù đa nghĩa đến đâu, thì âm hưởng chung và cảm xúc chung mà người đọc cảm nhận được là cảm giác bùi ngùi, man mác và lắng đọng trong tâm hồn, dạt dào, dịu dàng.
  • Năm 1864, Baso 40 tuổi, ông đi du ngoạn vùng Kansai, gần quê hương, khi trở về nhà thì được tin mẹ mình đã qua đời. Người anh đưa hài cốt mẹ tóc bạc phơ. Nỗi đau được thể hiện qua những giọt nước mắt nóng hổi rơi trên bàn tay nắm mái tóc bạc phơ của người mẹ đã khuất.
  • Tiếng thứ tư (từ mùa) của bài thơ là sương thu. Sương thu ở đây có thể là nước mắt như sương, tóc mẹ bạc trắng như sương, cũng có thể là cuộc đời như giọt sương, ngắn ngủi mà vĩnh viễn, v.v. Sương – tóc – nước mắt tan biến nên hình ảnh thơ mơ hồ, mơ hồ.

Tiếng vượn kêu hay tiếng khóc của những đứa trẻ bị bỏ rơi? gió mùa thu buồn tẻ.

• Câu hỏi tu từ của Basso: tiếng vượn hú gợi nhớ đến tiếng khóc của những đứa trẻ bị bỏ rơi
• Thực tế phũ phàng của Nhật Bản trong những năm đói kém (Nhiều gia đình nghèo đến nỗi không nuôi được con phải bỏ vào rừng, thậm chí có lúc còn tính đến việc giết cả những đứa trẻ sơ sinh vì không thể cho chúng ăn no.)
• Gió thu man mác → tiếng gió khóc thương cho cảnh ngộ của con người ⇒ Đoạn thơ thể hiện tấm lòng nhân đạo của Basô.

Mưa đông giăng đầy trời, chú khỉ con thầm ước một chiếc áo.

• Ẩn dụ: con khỉ cô đơn trong mưa lạnh
• Nông dân nghèo.
• Những đứa trẻ tội nghiệp đáng thương.

Bốn phương xa, cánh đào rung rinh bên hồ Bioa

• Tiếng thứ tư: hoa đào → mùa xuân.
• Cảnh cánh đào rơi làm mặt hồ lăn tăn gợn sóng → cảnh thanh bình; Đồng bằng, đơn giản và đẹp.

→ Khung cảnh thể hiện sự tương tác của cảnh vật trong vũ trụ

Lặng lẽ, sâu thẳm, sâu trong đá, tiếng ve kêu

• Tiếng quý: ve → hè.
• “Im lặng”, “bóng tối” → sự trống vắng, hiu quạnh của thiên nhiên.
• Tiếng ve sầu → tiếng vô hình.
• Đá → vật hữu hình.

→ Tác giả cảm thấy thiên nhiên thật tĩnh lặng đến nỗi tiếng ve kêu như xuyên thấu vào lòng đá. ⇒ Nhận thức chuyển biến tình cảm tinh tế của tác giả. Tinh thần Thiền tông: sự tương tác của các sự vật, hiện tượng.

Nằm bệnh giữa linh hồn lang thang nơi đồng vắng

• Hoàn cảnh: Bài thơ được viết ngày 8-10-1694 tại Osaka, vào cuối đời tác giả, khi ốm đau, bệnh tật, ốm đau.
• “Hành trình” → cuộc đời như một cuộc phiêu lưu bất tận

→ Cuộc đời Basô lang thang, phiêu bạt, lang thang. Vì vậy, ngay cả khi sắp chết, ông vẫn lưu luyến, muốn tiếp tục cuộc hành trình bằng tinh thần. Và tôi nghĩ rằng tôi đã nhìn thấy linh hồn của Baso lang thang trên đồng bằng sa mạc