Trong sự vận động và phát triển của xã hội nói chung và nền kinh tế thị trường nói riêng, cạnh tranh là một yếu tố không thể tách rời khỏi mục tiêu bên trong. Cạnh tranh làm cho mọi chủ thể trong xã hội phát triển theo hướng tích cực, nó là động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển, nhờ có cạnh tranh – với sự thay đổi không ngừng của nhu cầu và bản chất của lòng tham. Sức lao động của con người – nhưng nền kinh tế thị trường đã có những bước phát triển nhảy vọt chưa từng có trong lịch sử loài người.

1. Bản chất của cạnh tranh là gì?

Theo Từ điển Black’Law, cạnh tranh – với tư cách là động lực bên trong của bất kỳ chủ thể kinh doanh nào – được hiểu là “mưu toan hoặc hành vi của hai hay nhiều thương nhân nhằm cạnh tranh để giành được lợi ích như nhau từ chủ sở hữu”. thể thứ ba”.

Theo Từ điển kinh doanh của Anh xuất bản năm 1992, cạnh tranh với tư cách là một hiện tượng xã hội được định nghĩa là “sự cạnh tranh, ganh đua giữa các doanh nhân để giành lấy cùng một loại tài nguyên hoặc cùng một loại khách hàng về phía họ”.

Trong Khuôn khổ xây dựng và thực thi pháp luật và chính sách cạnh tranh, Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển (OECD) cho rằng “cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường được dùng để chỉ tình trạng trong đó các doanh nghiệp hoặc người bán phấn đấu một cách độc lập để giành được sự quan tâm và chú ý của người mua nhằm đạt được một mục tiêu kinh doanh nào đó như lợi nhuận, doanh thu, thị phần.

Xét cho cùng, cạnh tranh có thể được hiểu là cố gắng giành được nhiều chiến thắng hơn bạn trong một môi trường cạnh tranh.

2. Tính chất của cuộc thi:

Mặc dù được nhìn nhận dưới những góc độ khác nhau nhưng về bản chất, cạnh tranh là sản phẩm của nền kinh tế thị trường và cạnh tranh có thể được mô tả thông qua các dấu hiệu vốn có của nó.

Một là, Cạnh tranh là một hiện tượng xã hội phát triển giữa các chủ thể kinh doanh, cạnh tranh chỉ có thể tồn tại nếu các chủ thể kinh doanh có quyền tự do hành xử trên thị trường.

ba là Mục đích của cạnh tranh là tranh giành thị trường để mua hoặc bán sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ.

Vì vậy, cạnh tranh luôn thể hiện hai mặt, một là thúc đẩy kinh tế phát triển, cạnh tranh buộc các doanh nghiệp phải hoạt động có hiệu quả, đưa ra nhiều lựa chọn sản phẩm, dịch vụ với giá rẻ, chất lượng tốt hơn cho khách hàng. Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh, giá cả và lợi nhuận không bị bóp méo sẽ tạo động lực để doanh nghiệp cơ cấu lại hoạt động kinh doanh, sử dụng có hiệu quả nguồn nhân lực, kích thích sáng tạo, tăng cường sáng kiến ​​cải tiến kỹ thuật, đổi mới công nghệ mang lại hiệu quả kinh tế cao. Thứ hai, sự thống lĩnh của doanh nghiệp trên thị trường có thể là: sự hình thành các rào cản thương mại, các thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, tập trung kinh tế gây hậu quả tiêu cực cho nền kinh tế.

3. Các hình thức cạnh tranh:

Dựa trên các tiêu chí khác nhau, cuộc thi được chia thành nhiều loại, mỗi loại có những đặc điểm khác nhau, cụ thể:

– Căn cứ vào chủ thể tham gia thị trường cạnh tranh:

+ Cạnh tranh giữa người mua và người bán: Mối quan hệ này thể hiện ở chỗ, người bán muốn bán sản phẩm với giá cao nhất, còn người mua muốn mua sản phẩm với giá thấp nhất, dẫn đến hình thành hàng giả. từ quá trình đàm phán của hai bên.

+ Cạnh tranh giữa những người mua với nhau: Mối quan hệ này phụ thuộc vào mức độ cung cầu trên thị trường, khi cầu lớn hơn cung thì mối quan hệ này trở nên cạnh tranh rất gay gắt.

+ Cạnh tranh giữa những người bán với nhau: Đây là mối quan hệ trong quá trình cạnh tranh giành khách hàng và thị trường nhằm hạ giá thành sản phẩm, điều này đòi hỏi nhà sản xuất phải có một sự “lì lợm” để chinh phục thị trường.

– Căn cứ vào phạm vi ngành kinh tế:

+ Cạnh tranh giữa các ngành: đó là sự cạnh tranh giữa các ngành nhằm mang lại lợi nhuận cao nhất.

– Căn cứ vào đặc điểm và cấu trúc của thị trường (bao gồm số lượng người mua và người bán, loại hàng hóa được sản xuất, bản chất của các rào cản gia nhập), các nhà kinh tế chia cạnh tranh thành:

+ Cạnh tranh hoàn hảo: Đây là hình thức cạnh tranh giữa những người bán với nhau mà không ai đủ quyền lực để kiểm soát giá thị trường.

+ Cạnh tranh không hoàn hảo: là hình thức cạnh tranh giữa những người bán không cùng một loại sản phẩm.

+ Cạnh tranh độc quyền: đây là hình thức đặc biệt, trên thị trường chỉ có một hoặc một số doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ này, giá cả và chất lượng của sản phẩm không phụ thuộc vào tỷ lệ cung cầu.

– Căn cứ vào bản chất của phương thức cạnh tranh:

+ Cạnh tranh lành mạnh: Là hoạt động cạnh tranh phù hợp với quy định của pháp luật, chuẩn mực văn hóa – xã hội.

+ Cạnh tranh không lành mạnh: là hành động của doanh nghiệp trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực khác trong kinh doanh gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác.

4. Vai trò và ý nghĩa của cạnh tranh:

Một là, Cạnh tranh là động lực phát triển kinh tế – xã hội.

Cạnh tranh là cuộc đua kinh tế và để chiến thắng bất kỳ cuộc đua nào cũng cần nội lực và kỹ năng. Cạnh tranh luôn có mục tiêu lâu dài là thu hút ngày càng nhiều khách hàng, vì vậy nó buộc các nhà sản xuất và tiếp thị hàng hóa, dịch vụ phải tạo ra những sản phẩm có chất lượng ngày càng cao với giá cả ngày càng cao.Mùa hè. Cạnh tranh luôn mang lại kết quả là những doanh nghiệp có tiềm lực, có chiến lược kinh doanh phù hợp và hiệu quả sẽ tiếp tục vươn lên dẫn đầu, những doanh nghiệp không đáp ứng được nhu cầu của thị trường sẽ bị cạnh tranh đào thải. Vì vậy, cạnh tranh là liều thuốc để tạo động lực phát triển kinh tế – xã hội.

hai là Cạnh tranh khuyến khích áp dụng khoa học, kỹ thuật cải tiến, công nghệ mới vào sản xuất kinh doanh có hiệu quả.

Điều này dẫn đến các sản phẩm tốt hơn nhiều có sẵn trên thị trường. Trong kinh doanh, doanh nghiệp nào có sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường, giá cả phải chăng sẽ nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường và thu được lợi nhuận cao. Điều này làm cho các đối thủ cạnh tranh trong cùng loại sản phẩm chú ý đến việc cải tiến hình thức và chất lượng của sản phẩm bằng cách áp dụng công nghệ mới, tiến bộ khoa học kỹ thuật.

Vì vậy, cạnh tranh cũng là cơ hội buộc các doanh nghiệp phải nghiên cứu, tiếp cận công nghệ mới, tiến bộ khoa học kỹ thuật, bởi chỉ có khoa học công nghệ mới giúp ích đắc lực cho sản xuất kinh doanh, hạ giá thành sản phẩm, tăng tính năng và chất lượng của sản phẩm. Như vậy, cạnh tranh vừa là nguồn gốc, vừa là động lực để phát triển khoa học, kỹ thuật và công nghệ cao.

ba là Cạnh tranh dẫn đến giá thấp hơn cho người tiêu dùng và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng.

Thông qua quy luật cung cầu, cạnh tranh có khả năng phát hiện và đáp ứng nhanh chóng mọi nhu cầu và sự hiểu biết của người tiêu dùng. Sự lựa chọn và tiêu dùng hàng hóa của họ là thước đo chính xác về yêu cầu chất lượng và sự phù hợp của một sản phẩm.

Cạnh tranh tác động thường xuyên đến giá cả sản phẩm trên thị trường, buộc các doanh nghiệp phải phản ứng tự phát để lựa chọn phương án kinh doanh giá rẻ, chất lượng cao phù hợp với mong muốn của khách hàng. Vì vậy, trong điều kiện cạnh tranh, người tiêu dùng là thượng đế, là trung tâm của thị trường, quyết định sự sống còn của sản phẩm, buộc các nhà kinh doanh phải đáp ứng nhu cầu của họ. Người tiêu dùng có quyền lựa chọn sản phẩm mình muốn mua.

bốn là Cạnh tranh buộc các doanh nghiệp cũng như các quốc gia phải sử dụng các nguồn lực, đặc biệt là tài nguyên một cách tối ưu nhất.

Khi tham gia vào thị trường cạnh tranh, các doanh nghiệp phải xem xét họ sử dụng nguồn lực vào đâu để kinh doanh. Họ phải tính toán để sử dụng các nguồn tài nguyên này một cách hợp lý và hiệu quả nhất. Vì vậy, các nguồn lực, đặc biệt là tài nguyên thiên nhiên phải được huy động, luân chuyển hợp lý để phát huy hết khả năng vốn có nhằm mang lại năng suất và chất lượng cao.

Môi trường cạnh tranh là môi trường mà các doanh nghiệp luôn phải vận động, đổi mới và cải tiến không chỉ công nghệ mà cả loại hình, kiểu dáng và phương thức kinh doanh. Theo cách này, cạnh tranh tạo ra sự đổi mới liên tục và động lực tăng trưởng liên tục.

Vì những lý do trên, một nhà nước văn minh trong cơ chế thị trường hiện đại phải là một nhà nước có nhiệm vụ và chức năng phát hiện, thừa nhận, bảo vệ và phát huy những kỹ năng và thuộc tính tốt đẹp của cạnh tranh. Ngoài ra, để khắc phục những khiếm khuyết của thị trường do cạnh tranh gây ra, mỗi quốc gia cần có chính sách cạnh tranh và trên cơ sở đó điều chỉnh hoạt động cạnh tranh trong kinh doanh.