Tranh dân gian Hàng Trống là một trong những dòng tranh độc đáo, kết tinh nhiều giá trị thẩm mỹ, tinh thần và tín ngưỡng của người Kinh xưa.

Tranh dân gian Hàng Trống ra đời ở Việt Nam vào khoảng thế kỷ 16, là kết quả của sự giao thoa bản chất giữa Phật giáo và Nho giáo, được các học giả đánh giá là không chỉ mang đậm tính thẩm mỹ mà còn thể hiện sự tinh tế của nghệ thuật dân gian Việt Nam. Kỹ thuật in khắc gỗ, kỹ thuật phối màu nhưng cũng mang đậm yếu tố văn hóa, thời đại mà ông sinh ra.

Thời kỳ được cho là hoàng kim của dòng tranh này là cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Khi đó, tranh Hàng Trống được bày bán ở khắp các khu vực Hàng Bồ, Hàng Nón, Hàng Trọng.

Tranh Hàng Trống cũng góp phần quan trọng vào quá trình phát triển nghề tranh dân giankhiến nghề làm tranh cổ truyền Việt Nam một thời trở nên hưng thịnh.

Những sản phẩm nghệ thuật độc đáo của tranh Hàng Trống, tranh Đông Hồ và cả dòng tranh Kim Hoàng từ lâu đã rất nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn ở nhiều nước trên thế giới.

[Khơi gợi giá trị truyền thống, tiềm năng ứng dụng của tranh Hàng Trống]

Có thể dễ dàng tìm thấy tranh Hàng Trống ở những nơi linh thiêng nhất trong các đền, chùa, miếu, trong các bộ sưu tập tranh tư nhân quý giá nhất và các bảo tàng ở nhiều quốc gia trên khắp các châu lục.

Những con đường danh lam thắng cảnh này xưa thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là tổng Thuận Mỹ) huyện Thọ Xương (cũ) kinh thành Thăng Long-Đông Đô-Hà Nội. Đường Hàng Trống xưa thuộc thôn Tự Tháp.

Đây là khu vực nổi bật với nhiều nghề thủ công mỹ nghệ như tranh dân gian, trống các cỡ, mông, dù, lều, nón, áo, cờ, quạt, rương, quan tài vẽ…

Người ta làm và bán những đồ thủ công này quanh năm, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán, hầu hết chúng được bán trong các cửa hàng. Còn tranh dân gian, ngoài các cửa hàng, người ta bày bán từng sạp trên phố, nhất là vào dịp cuối năm, để thuận tiện phục vụ khách mua sắm Tết.

Tranh Hàng Trống thường có hai loại là tranh thờ và tranh Tết, trong đó, số lượng tranh thờ chiếm khoảng 80%.

Tranh Hàng Trống có kỹ thuật và phong cách khác hẳn tranh Đông Hồ ở đất Kinh Bắc. Nếu như ở tranh Đông Hồ, in viền và in màu đều là tranh khắc gỗ thì tranh Hàng Trống chỉ sử dụng tranh khắc gỗ để in tranh trên giấy dó…

Bảng in khắc nên theo mẫu tranh, mẫu tranh do họa sĩ sáng tạo nghệ sĩ chịu trách nhiệm, được gọi là “tạo mẫu”. Người “sample” ảnh thường là người giỏi nhất trong từng nhóm thợ, rất tinh tế và có kinh nghiệm nên khi đặt bút lên giấy, ảnh hiện ra ngay như một điệu nhảy.

Người vẽ mẫu cũng là người đặt chữ lên tranh. Chữ trên tranh cần đạt mức: làm rõ ý của tranh, cân đối bố cục tác phẩm, không nặng nề. Có những bức tranh phải sáng tác hàng tháng trời mới xong.

Sau đó đến công đoạn sơn lại.., công đoạn này là công đoạn quan trọng trong quá trình hình thành một tác phẩm, sự thành công và trường tồn của tác phẩm phụ thuộc vào công đoạn này, nó là sự chuyển giao những kinh nghiệm tích lũy và sự khéo léo của các thế hệ nghệ nhân đi trước. thế hệ tiếp theo.

Dù có những hạn chế nhất định – do hoàn cảnh lịch sử, môi trường địa lý và đặc điểm tâm lý đô thị, dòng tranh Hàng Trống vẫn có những đóng góp quan trọng vào kho tàng nghệ thuật dân gian Việt Nam, để lại những kiệt tác sống mãi với thời gian.

Đó là các tranh “Lý Ngư Vọng Nguyệt”, nhóm tranh “Tố Nữ”, “Tùng Cúc Trúc Mai”, “Đàn Chim”, “Ái Đông”, “Tam Đa”, “Chợ Quê”… và một loạt tranh tranh thờ như “Ngũ hổ”, “Bạch hổ”, “Hắc hổ”, “Thành Trần”, “Ông…

Với những tác phẩm này, Tranh dân gian Hàng Trống đọng lại mãi trong tâm trí mỗi chúng ta. Tranh dân gian Hàng Trống thực sự là một kiệt tác, toát lên sự sống động phi thường, sự tinh tế, chi tiết và sâu sắc cả về nội dung và hình thức.

Phải thừa nhận rằng tài năng của các họa sĩ vẽ Hàng Trống được bộc lộ hết trong những bức tranh này. So với tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống uyển chuyển hơn, màu sắc trong tranh cũng dịu hơn.

Nhiều bức tranh Hàng Trống đã đạt đến mức tuyệt tác, tiêu biểu cho nghệ thuật tạo hình dân gian Việt Nam. Từ nội dung, hình thức đến chất liệu, tranh Hàng Trống mang màu sắc rất riêng của Hà Nội nhưng cũng rất Việt Nam, không lẫn vào đâu được.

Những bức tranh đẹp của dòng tranh này vẫn được người dân Việt Nam yêu thích và là niềm tự hào cho chúng tôi.